Mo Ghile Mear, un poema bárdico de Seán Clárach Mac Domhnaill (1691-1754)

 

Este poema es un buen ejemplo de la poesía bárdica popular del siglo VII. Se trata de un lamento [caoineadh en irlandés, y se pronuncia como cuina] y homenaje a Carlos Eduardo Estuardo, el pretendiente católico al trono de Inglaterra. Sobre su apellido, clárach es el gentilicio del condado Clare, donde supuestamente nació este gran bardo, o si no, viene de un adjetivo para designar a alguien con la cara ancha. El poema es hoy día más conocido como una canción, por eso he incluido un enlace para escuchar una linda versión de Mary Black. El léxico que he incluido te mejorará bastante tu vocabulario en irlandés.

Mo Ghile Mear

Seán Clárach Mac Domhnaill, (1691-1754)

 

Seal dá[1] rabhas[2] im'[3] mhaighdean shéimh,

'S[4] anois im' bhaintreach chaite thréith,

Mo chéile ag treabhadh na dtonn go tréan

De bharr na gcnoc is i n-imigcéin[5].

 

Curfá:

'Sé mo laoch, mo Ghile Mear,

'Sé mo Chaesar, Ghile Mear,

Suan ná séan ní bhfuaireas féin

Ó chuaigh i gcéin[6] mo Ghile Mear.

 

Bímse buan ar buaidhirt[7] gach ló[8],

Ag caoi[9] go cruaidh[10] 's ag tuar na ndeor[11]

Mar scaoileadh uaim an buachaill beó

'S ná ríomhtar tuairisc uaidh, mo bhrón.

 

Ní labhrann[12] cuach go suairc ar nóin

Is níl guth gadhair i gcoillte cnó,

Ná maidin shamhraidh i gcleanntaibh ceoigh[13]

Ó d'imthigh uaim an buachaill beó.

 

Marcach uasal uaibhreach óg,

Gas gan gruaim is suairce snódh[14],

Glac is luaimneach[15], luath i ngleo

Ag teascadh an tslua 's ag tuargain treon[16].

 

Seinntear stair ar chlairsigh cheoil

's líontair[17] táinte cárt ar bord

Le hinntinn ard gan chaim, gan cheó

Chun saoghal is sláinte d' fhagháil dom leómhan.

 

Ghile mear 'sa[18] seal faoi chumha,

's Eire go léir faoi chlócaibh dubha;

Suan ná séan ní bhfuaireas féin

Ó luaidh i gcéin mo Ghile Mear.

 

Seán Clárach Mac Domhnaill

(1691-1754)

 

Mi garboso amor

 

Hubo una vez en que era doncella delicada,

mas ahora viuda exangüe y débil soy,

mi compañía, surcar los mares potentes

encima de las colinas y hacia el más allá.  

 

Coro:

Él es mi héroe, mi garboso amor

él es mi César, garboso amor;

no he encontrado solaz ni buen augurio

desde que se fue lejos de mí, mi garboso amor.

 

Con una congoja constante ando, todos los días,

sufriendo inexorablemente y digno de lágrimas,

porque se fue de mí, el muchacho vivaz,

pero no me dicen nada de su paradero, ¡ay de mí!

 

El cuclillo ya no canta plácidamente al mediodía

y no hay el sonido del sabueso en los bosques de avellanar,

ni el alba estival en una cañada neblinosa,

desde que me partió, mi garboso amor.

 

Jinete, noble, ufano y joven,

juventud sin penumbra y de semblante jocundo,

puño veloz, raudo en la pelea,

yugulando los enemigos y percutiendo los guerreros.

 

Que toquen una copla con harpas melódicas,

y que llenen una multitud de cuartos[19] sobre la mesa

con el ánimo elevado, sin fraude, sin penumbra,

para que mi león tenga una vida larga y salud.

 

Garboso amor, por un tiempo acongojado,

y con Irlanda completamente bajo capas negras,

no he encontrado solaz ni buen augurio

desde que se marchó lejos de mí, mi garboso amor.

 

 

 

 

Vocabulario

baintreach. f. 2ª decl. viuda.

buairt (buaidhirt). f. 3ª decl. tristeza, vejación, congoja.

buan. adj. 1ª decl. constante, duradero.

caite. (part. pas. de caith). gastado, exangüe.

cam. /cáum/ en Munster, /cam/ en Ulster y /com/ en Connacht. adj. 1ª decl. fraude, injusticia, falla.

chlócaibh. plural dativo de clóca. Hoy día sobrevive el caso dativo en ciertos sustantivos, como leis an Éirinn [Éire] y fearaibh [fear].

chun [go] x. para que x.

cuach. f. 2ª decl cuclillo (ave).

cumha. /cúa/. m. 4ª decl. soledad, congoja; desarraigo.

deoir. /yoř/. f. 2ª decl. lágrima.

gadhar. /gáiar/. m. 1ª  decl. perro de caza.

gas. m. 1ª decl. tallo, brote; fig. juventud.

gile. f. 4ª decl. blancura, albura. mo ghile, mi albura [figurativamente, «mi amor»].

glac. f. 2ª decl. puño.

gleo. m. 4ª decl. pelea, combate.

gruaim. f. 2ª decl. oscuridad, penumbra, tristeza.

intinn. /íntien/ en Munster, /inchin/ en Ulster y /intien/ en Connacht. f. 2ª decl. ánimo, mente.

luaidh. /lúhi/. irse, andar.

maighdean. f.  2ª decl. doncella, virgen.

marcach. /marcoj/, /márcoj/ fuera de Munster. m. 1ª decl. jinete.

mear. /mar/. adj. 1ª decl. fugaz, enérgico.

«mo bhrón». ¡ay de mí! (lit. mi tristeza).

ríomhtar (ríomh). se narra, se cuenta.

scaoileadh (scaoil). se desligó, se fue.

seal. adv. una vez.

séan. m. 1ª decl. fortuna, señal, augurio.

séimh. delgado, fino, plácido.

suairc. adj. 1ª decl. agradable, jocundo, grato.

suan. m. 1ª decl. sueño.

táin. /toyñ/. f. 3ª decl. multitud, montón.

teascadh (teasc). /chasca/ en Ulster, /tasca/ fuera de Ulster. cortando, degollando.

treabh. surcar; arar; laborar; avanzar.

tréan. 1ª decl. potente, fuerte.

tréith. f. 2ª decl. débil, feble.

tuargain. /túargüin/ en Munster, /túarguin/ en Connacht y /túrgain/ en Ulster. golpear, herir, percutir.

tuairisc /turixc/, /túarixc/. f. 2ª decl. información, paradero.

uaibhreach. /úivroj/. adj. 1ª decl. ufano, orgulloso, arrogante.

 

 

 



[1] Falta el acento en muchas ediciones digitales.

[2] «rabhas»: raibh mé [fui].

[3] «im’»: i mo [en mi].

[4] «'s»: is [y, pero].

[5] «i n-imigcéin»: in imigéin [muy lejos].

[6] «i gcéin»: lejos.

[7] «buaidhirt»: buairt.

[8] «ló»: lá [día].

[9] «caoi»: caí (cuí), sustantivo verbal de caígh [lamentar, plañir].

[10] «cruaidh»: crua [severo, duro].

[11] Figura como «na ndeór», con un acento superfluo sobre la o.

[12] «labhrann»: labhraíonn [habla, i.e., canta].

[13] «ceoigh»: ceo [niebla, bruma].

[14] «snódh»: snua [tez, semblante].

[15] «luaimneach»: luaineach [fugaz, veloz].

[16] «treon»: tréan [fuerte, valiente; guerrero, campeón].

[17] «líontair»: líontar [que se llene, llena].

[18] «'sa»: isa [cuyo/a].

[19] Se sobreentiende cuartos de alcohol. 

 

 

Enlace para el video


 

Mo Ghile Mear, un poema bárdico de Seán Clárach Mac Domhnaill (1691-1754)

  Este poema es un buen ejemplo de la poesía bárdica popular del siglo VII. Se trata de un lamento [ caoineadh en irlandés, y se pronuncia...