Selected quotes from Aurelius Ambrosius (Saint Ambrose)

 Ambrose's Latin is not studied often enough. Here are ten quotes taken from a variety of his writings,

the exchange between the eunuch is a classic retort of the ancient world, and worth reading in his native Latin. Vale. 

I.

Ambrose’s advice to Augustine:

From Epistola XXXVI:

Beati Ambrosi responsum de ieiunii observatione.

«Quid possum hinc docere amplius quam ipse facio?»

Cast.

«¿Qué más puedo enseñar que lo que yo mismo hago?».

Eng.

What more can I teach that than which I myself do?

II.

From Epistola XX:

Ambrose’s retort to an impudent eunuch:

28. «Denique etiam speciali expressione Calligonus, praepositus cubiculi, mandare mihi ausus est: «Me vivo, tu contemnis Valentinianum? Caput tibi tollo». Respondi: «Deus permittat tibi, ut impleas quod minaris; ego enim patiar quod episcopi, tu facies quod spadones. Atque utinam Deus avertat eos ab Ecclesia, in me omnia sua tela convertant, meo sanguine sitim suam expleant!».

Eng.

Then, in the special message, Calligonus, the chamberlain, stuck his neck out to say to me: “Do you treat Valentinian with contempt while I am alive? I’ll have your head”. I responded to him: “May God grant it to you, that you carry out your threat against me; I will suffer it as a bishop, you will act as a eunuch. And please may God avert them from the church, may every spear point my way, may they quench their thirst with my blood!”

Cast.

Luego, en un recado especial, Caligono, el chambelán, se atrevió escribirme: «¿Yo estando vivo, vilipendias a Valentiniano? Llevaré tu cabeza». Le contesté: «Que Dios te lo permita, que lleves a cabo lo que amenazas; padeceré como un obispo, tú te comportarás como un espadón¹. Y ojalá Dios les impida de la iglesia, que cada lanza se dirija hacia mí, ¡que sacien su sed con mi sangre!».

III.

From Epistola 76, Contra Auxentium.

«Habeo aerarios: aerarii mei pauperes Christi sunt, hunc novi congregare thesaurum».

Cast.

«Tengo haciendas: mis haciendas son los pobres de cristo, sabía cómo reunir este tesoro».

Eng.

I have treasuries: my treasuries are the poor of Christ, I knew how to gather this treasure.

IV.

From De Officiis Ministrorum, Liber tertius, cap. XIV:

XC.

«Sancta quoque Susanna denuntiato falsi testimonii terrore, cum hinc se videret urgeri periculo, inde opprobrio, maluit honesta morte vitare opprobrium, quam studio salutis turpem vitam subire ac sustinere. Itaque dum honestati intendit, etiam vitam reservavit: quae si id quod sibi videbatur ad vitam utile praeoptavisset, non tantam reportasset gloriam: immo etiam id quod non solum inutile, sed etiam periculosum foret, poenam criminis forsitan non evasisset Advertimus igitur quia id quod turpe est, non possit esse utile: neque rursus id quod honestum est, inutile; quia complex honestatis est semper utilitas, et utilitatis honestas».

Cast.

Advertimos, por lo tanto, que lo que es impúdico no podría ser útil: y al contrario, tampoco lo que es honesto, inútil; puesto que la utilidad es siempre contiguo a la honestidad, y la honestad a la utilidad».

Eng.

Therefore, we make it know that what is shameful cannot be useful; nor, conversely, what is honest, not useful; for usefulness is always akin to honesty, and honesty to usefulness.

V.

From De Officiis Ministrorum, Liber primus, cap. XXX:

[De beneficentia et eius partibus benevolentia et liberalitate: quomodo illae simul iungendae sint; quaenamve adiuncta, ut liberalitatem cum laude ac merito quis exerceat, requirantur?]

CXLIII. Sed iam de beneficentia loquamur, quae dividitur etiam ipsa in benevolentiam et liberalitatem. Ex his igitur duobus constat beneficentia, ut sit perfecta. Non enim satis est bene velle (Dist. 86, c. Non satis), sed etiam bene facere: nec satis est iterum bene facere, nisi id ex bono fonte, hoc est, bona voluntate proficiscatur: Hilarem enim datorem diligit Deus (II Cor. IX, 7) . Nam si invitus facias, quae tibi merces est? Unde Apostolus generaliter: Si volens hoc ago, mercedem habeo: si invitus, dispensatio mihi credita est (I Cor. IX, 17). In Evangelio quoque multas disciplinas accepimus iustae liberalitatis.

Cast.

«Mas ya hablemos de la beneficencia, la cual se divide en benevolencia y liberalidad. De estas dos consiste la beneficencia, para que sea perfecta. No es, sin embargo, suficiente bienquerer, sino hacer el bien; tampoco es suficiente hacer el bien, a menos que sea de una fuente buena, esto es, que parta de la buena voluntad».

Eng.

Yet us speak on beneficence, the which is divided in to benevolence and liberality. Beneficence consists of these two, in order for it to be perfect. It is not, however, enough to wish well, but rather to do well; nor is it enough to do well, unless it is realized through a good source, that is, that it originates from goodwill.

VI.

From De Officiis Ministrorum, Liber primus, cap. XXVII:

CXXVIII. Omnibus quoque animantibus innascitur, primum salutem tueri, cavere quae noceant, expetere quae prosint, ut pastum, ut latibula quibus se a periculo, imbribus, sole defendant, quod est prudentiae.

Cast.

Y también es innato en todo ser animado, primero mantener su propia salud, cuidarse de lo que les sea perjudicial, aspirar a lo que les de ventaja, como el pasto, como los escondrijos de donde se defiendan del peligro, de las tempestades, del sol, lo cual es un [indicio] de la prudencia.

Eng.

It is also innate to all living creatures, first of all, to preserve their own safety, to guard themselves against what is harmful, to aspire to what is advantageous, like pasture, like a secluded hiding place, with which they may defend themselves from danger, storms, and the sun, — all of which is a sign of prudence.

VII.

From Epistola 76, Contra Auxentium.

XXXVI. Quod cum honorificentia imperatoris dictum nemo potest negare. Quid enim honorificentius, quam ut imperator Ecclesiae filius esse dicatur? Quod cum dicitur, sine peccato dicitur, cum gratia dicitur. Imperator Enim intra Ecclesiam, non supra Ecclesiam est; bonus enim imperator quaerit auxilium Ecclesiae, non refutat. Haec ut humiliter dicimus, ita constanter exponimus. Sed incendia aliqui, gladium, deportationem minantur. Didicimus Christi servuli non timere. Non timentibus numquam est gravis terror. Denique scriptum est: Sagittae infantium factae sunt plagae eorum (Psal. LXIII, 8).

Cast.

El imperador está dentro de la iglesia, non encima de la iglesia.

Eng.

The emperor is within the church, not above it.

VIII.

[Adolescentis officia, et exempla eidem aetati accommoda proponuntur].

From De Officiis Ministrorum, Liber primus, cap. XXVII:

LXV. Quoniam igitur et poenam improbitati, et virtuti fore praemium satis claruit, de Officiis aggrediamur dicere; quae nobis ab adolescentia spectanda sunt, ut cum aetate accrescant simul. Est igitur bonorum adolescentium timorem Dei habere, deferre parentibus, honorem habere senioribus, castitatem tueri, non aspernari humilitatem, diligere clementiam ac verecundiam, quae ornamento sunt minori aetati. Ut enim in senibus gravitas, in iuvenibus alacritas; ita in adolescentibus verecundia, velut quadam dote commendatur naturae.

Cast.

Es, por lo tanto, de los buenos adolescentes temer a Dios, deferir a sus padres, rendir honor a sus mayores, mantenerla castidad, rehusar la humildad, amar la clemencia y la verecundia, las cuales son como ornamento para con los menores de edad. Para que crezcan con los años, un buen mozo debe tener temor de Dios, estar sujeto a sus padres, honrar a sus mayores, conservar su pureza; no debe despreciar la humildad, sino amar la paciencia y la modestia. Todas estas son un adorno de los años juveniles. Pues así como la seriedad es la verdadera gracia del anciano y el ardor del joven, así también es la verecundia, como por un don de la naturaleza, en un joven.

Eng.

Since it has been made sufficiently plain that there will be punishment

for wickedness and reward for virtue, let us proceed to speak of the duties

which have to be borne in mind from our youth, that they may grow

with years. A good youth ought to have fear of God, to be obedient to

his parents, to give honor towards his elders, to preserve his own purity; he ought not

to despise humility, but should love self-restraint and modesty. All these

are an ornament to those of youthful years. For as seriousness, it is the true grace of

an old man, and ardor of a young man, so also is shame, as though through

some gift of nature, well initiated in a young person.

X.

De Bono Mortis, 8, 31. 

"Denique justis mors quietis est portus, nocentibus naufragium putatur."

 

(Eng.) 

Therefrom, death for the just is likened to a calm harbour, and a shipwreck for the 

sinful.  

 

(Cast.)

Por lo tanto, la muerte se considera como un puerto plácido para el justo, y un naufragio para los malhechores.

 

 

Gallery

 A contemporary or near contemporary portrait of Ambrose, from the 5th century,

from the Bsilica di Sant'Ambrogio in Milan)

 

1 «espadón»: eunuco.